पाँडीचेरी भेट - भाग दोन - पुट्टपर्थी

आता आम्ही आलो आहोत पुट्टपर्थी मध्ये. शिर्डी सत्यसाईबाबा - त्यांचा हा अवतार - पुट्टपर्थीचे साईबाबा! त्यांची तत्त्वे, त्यांचे विचार मला फारसे माहीत नसल्यानं म्हणा किंवा पूर्वग्रह म्हणा पण मला या वातावरणाशी समरस व्हायला अंमळ वेळ जावा लागला. पण एक माणूस काय काय करु शकतो, गोष्टी कशा सुनियोजित असतात, शिस्तबध्दता कशी असते या गोष्टी इथे जाणवल्या. इथे शिरल्यापासुनच आपण 'हरि ओम' म्हणतो तसे 'साई राम' कानावर पडू लागले. बाबांचे ३.३०-४.०० च्या सुमारास लांबूनच शिस्तबध्द दर्शन घेतले. त्यांच्या ट्रस्टने हाती घेतलेल्या उपक्रमांमध्ये प्राथमिक, माध्यमिक शिक्षण higher learning education इतकेच नव्हे तर एक म्युझिक कॉलेज पण आहे. इवल्या इवल्या वाटणार्‍या या गावात विमानतळही आहे. पण आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे हे सर्व शिक्षण पूर्णतया मोफत आहे. तसंच इथल्या शॉपिंग सेंटर किंवा market / bookstall मध्ये प्रचंड reasonable rates आहेत. तत्त्व एकच ना नफा ना तोटा! शिवाय इथे ज्या खोल्या दिल्या जातात, तिथे तर कमालीचा रास्त भाव आकारला जातो. सेवा दल समिती मध्ये आपण स्वयंसेवक म्हणून काम करु शकतो. विश्वास बसेल न बसेल पण इथे रोजचे ६०० - ७०० लोक त्याकरता आपलं सर्वस्व विसरुन राबतात. प्रत्येक राज्यातल्या लोकांची ठराविक महिन्यात ड्युटी असते. यातून सर्वधर्मसमभाव किती सोप्या पध्दतीने साधला जातो! आणि कोणाही परदेशी माणसाशी काही छोटंमोठं बोलायचं असेल तर 'साईराम' चा घोष आहेच!

पण इथली एक जाणवणारी गोष्ट म्हणजे प्रत्येकच बाबतीत पुरुष व स्त्री साठी निरनिराळी दालने, निरनिराळे विभाग इतकंच नव्हे तर शॉपिंग मॉल मध्ये दोघांसाठी निरनिराळ्या वेळादेखील. co-education ची संकल्पना साईबाबांना मान्य नसल्याने हे सारे सव्यापसव्य! पण एका व्यक्तीच्या उभ्या आयुष्यात तिच्याकरवी लाखो माणसांनी एकत्रित संघटित होणं आणि वेगवेगळे प्रकल्प तडीस नेणं हीच मनुष्यत्वाची प्रचिती! किंबहुना हेच मनुष्यातल्या श्रेष्ठत्वाचं अनुभुतीत उतरणं!